ABŞ prezidenti Co Bayden iyulun 27-də verdiyi açıqlamasında Birləşmiş Ştatlara son illərdə sürətlə artan kiber hücumlara toxunub. Təhlükənin həndəsi silsilə ilə artdığını qeyd edən prezident, bu cür hücumların davam etməsinin “əsl müharibəyə” gətirib çıxaracağını da əlavə edib. Baydenin açıqlamasında diqqət çəkən bir digər məqam isə baş verəcək müharibənin “böyük güclərdən” biri ilə olacağına yer verməsidir.
Digər tərəfdən Co Bayden verdiyi açıqlamasında haker hücumlarının birbaşa Rusiya və ya digər böyük güclər tərəfindən təşkil olunduğunu qeyd etməyib.
Lakin haker qrupların bu dövlətlərin ərazisində fəaliyyət göstərdiyini, bu səbəblə də dövlətlərin baş verənlərdə məsuliyyət daşıdıqlarını bildirib.
MÖVZU İLƏ BAĞLI:
Hakerlər qrupu bütün dünyada kameraları sındıraraq gizli görüntülər əldə etdilər - FOTO
ABŞ kəşfiyyatının əldə etdiyi məlumatlar isə hücumlarda Rusiya mərkəzli proqram təminatından istifadə edildiyini göstərir. Bu səbəblə Bayden iyunun 16-da Çenevrədə Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşü zamanı bu məsələyə toxunmuş və həmkarına 16 dövlət əhəmiyyətli sahənin kiber hücumlardan qorunması ilə bağlı siyahı təqdim etmişdi.
Kiber hücumların hədəfləri: maliyyə və nüvə silahları
Ekspertlərin fikrincə, Baydenin açıqlaması ABŞ-ın son illərdə kiber sahədə çoxsaylı hücumlara məruz qalması ilə bağlıdır. Qeyd edək ki, bu ilin mayında ABŞ-ın Şərq əyalətlərini enerji sərfiyyatının 45%-ni təmin edən “Colonial Pipeline” boru kəməri hakerlər tərəfindən bloklanıb. Boru kəmərinin fəaliyyətini dayandıran naməlum şəxslər bunun müqabilində külli miqdarda pul tələb edib. Eyni zamanda “SolarVind” proqram şirkətinə edilən hücum nəticəsində 33 min nəfər istifadəçinin şəxsi hesabları ələ keçirilib.
ABŞ rəsmilərinin məlumatına əsasən hazırda kiber hücumlarla daha çox özəl şirkətlər hədəf alınır. Lakin bir sıra önəmli dövlət qurumlarının, o cümlədən Milli Nüvə Agentliyinin də hədəflər arasında olduğu qeyd olunur. Federal Təhqiqatlar Bürosu tərəfindən hazırlanmış hesabatda 2020-ci il üçün ABŞ-a qarşı kiber hücumlarının əvvəlki illərlə müqayisədə 69% artdığı bildirilir. Özəl sektoru və bir sıra hökümət qurumlarını hədəf alınması nəticəsində ABŞ-a təkcə 2020-ci ildə 4.2 milyard dollar zərər dəyib. Bu rəqəm 2019-cu ilin göstəricilərinə əsasən 3.5 milyard, 2015-ci ildə isə 1.5 milyard dollar olaraq qiymətləndirilir.
Kiber hücumların arxasında kim durur?
Co Baydenin kiber təhlükəsizliklə bağlı açıqlaması ABŞ rəsmilərinin təhdiddən daha çox baş verənlərdən ciddi narahatlığa duyduğunu göstərir. Lakin bu narahatlıq ABŞ, Rusiya və Çin arasındakı hər hansı kiber müharibə ehtimalı ilə bağlı deyil. Böyük dövlətlərin uzun müddətdir ki, rəqiblərinə qarşı kiber fəaliyyətlər icra etdiyi məlumdur. Bu fəaliyyətlərin hədəfi əsasən kəşfiyyat yönümlü olub, müxtəlif gizli məlumatların ələ keçirilməsi, dövlət əhəmiyyətli şəxslərin izlənilməsi kimi işlərə yönəlir.
Bu cür hücumları həyata keçirən xüsusi qruplar isə ya birbaşa dövlətlərinin maaşlı işçiləri olur, ya da birbaşa dövlətlərin nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. Çünki ciddi kiber hücumları həyata keçirmək üçün gərəkli olan infrastrukturun yaradılması ancaq böyük dövlətlərin imkanları daxilindədir. Lakin Baydenin birbaşa Rusiya və Çini hədəf göstərməməsi proseslərdə üçüncü bir gücün meydana çıxdığını və kiber hücumların təkcə dövlətlərin nəzarətində olan sahə olmadığını göstərir.
ABŞ nədən narahatdır?
Xüsusilə İT texnologiyaların əlçatımlılığı və bu sahədə fəaliyyət göstərən özəl şirkətlərin sayının artması dövlət nəzarətindən kənarda fəaliyyət göstərən haker qrupların yaranması ilə nəticələnib. Müxtəlif şəxslərin və qurumların nəzarətindəki bu qruplar tərəfindən icra olunan kiber hücumlar əsasən qazanc əldə etmək məqsədi ilə həyata keçirilir.
Lakin texniki imkanların güclənməsi və əlverişli proqram təminatına çıxış imkanları gələcəkdə fərqli məqsədlərin icrası üçün də yeni imkanlar yaradır.
Co Baydenin açıqlaması bu baxımdan böyük dövlətlərə xəbərdarlıq kimi qiymətləndirilə bilər. Bu gün ABŞ-ı hədəf alan kiber hücumlar sadəcə özəl şirkətlərə yönəlmiş ol bilər, lakin irəlidə önəmli hərbi obyektlərin, nüvə terminallarının, müxtəlif taktiki və strateji silahların da oxşar hücumlara məruz qalmayacağına heç kim zəmanət vermir. Bu isə sözün həqiqi mənasında əsl müharibənin başlanması riskini gündəmə gətirir.
Araz Əliyev, Bizim.Media
