“Həyat yoldaşımı azərbaycanlı həkimlər xilas elədi” - Slovakiya səfiri Milan Lajcakla EKSKLÜZİV MÜSAHİBƏ

Slovakiyanın Azərbaycandakı Fövqaladə və Səlahiyyətli səfiri Milan Lajcak Bizim.Media-ya özəl müsahibə verib.

Qeyd edək ki, avqustun 5-də etimadnaməsini prezident İlham Əliyevə təqdim edən Milan Lajcakın səfir olaraq Azərbaycan mətbuatına verdiyi ilk müsahibədir.

- 2 il Slovakiyanın Azərbaycandakı müvəqqəti işlər vəkili kimi işlədikdən sonra  5 avqustdan etibarən Slovakiyanın Azərbaycandakı Fövqaladə və Səlahiyyətli səfiri kimi fəaliyyətə başladınız. Məhz Azərbaycan haqqında fikirlərinizi eşitmək istərdik.

- Azərbaycan gözəl bir ölkədir, xalqı səmimi və yeniliklərə qarşı açıqdır. Hər yerdə qonaqpərvər insanlarla qarşılaşırsan. Bakıda gecə həyatı çox canlıdır, əsasən Nizami küçəsi, “torqovı” və dənizkənarı bulvarda. Mən hər yerdə əcnəbilərə qarşı xoş münasibət, yaxşı xidmətlər fonunda sərgilənən  gözəl şərab və yeməklərin şahidi olmuşam.

Son iki ildə pandemiya vəziyyətinə görə ölkənizdə səyahət etmək imkanım məhdud olsa da, bir neçə yerə getməyi bacardım. Onlardan ən azı bir neçəsini qeyd etmək istərdim: Lənkəran, Gəncə – xəzinələr şəhəri, Şəki – Qədim Xanlıq, maraqlı memarlığa malik Zaqatala, tarixi məzar daşları olan Şamaxı, şərabların dadına görə seçilən Qəbələ, kurort istirahəti üçün Quba, qışda xizək sürmək üçün Şahdağ, Lahıc – sənətkarlar kəndi  və təbii ki, Bakı ətrafındakı bəzi tarixi yerlər – tarixdən əvvəlki piktoqramlı Qobustan, Qarasu – vulkan palçığı, yanar alovlu Yanardağ, Atəşgah – Zərdüşt inancının ibadət yeri.

Bakının özü mənim üçün çox maraqlı və cəlbedici şəhərdir. Paytaxtın mərkəzi gözəl binalarla doludur, İçərişəhər zəngin tarixdən bəhs edir. Dənizkənarı Park və Bulvar bütün nəsillərin görüş yeridir. Ziyarət etməyə dəyər muzeylər və saraylar var. Tanınmış Zaha Hadidin layihələndirdiyi Heydər Əliyev Mərkəzi sözün əsl mənasında memarlıq incisidir. Bu arada o, Slovakiyanın paytaxtı Bratislavadakı “Sky Parkını” da layihələndirib.

Maraqlı fakt kimi onu da hesab edirəm ki, Azərbaycan cənubda və cənub-şərqdə müxtəlif cəmiyyət modelinə malik ölkələrlə qonşu olsa da, Azərbaycanda əsasən qərbli həyat tərzi inkişaf edir. Bunu açıq-aşkar aspektlərdən - dəbdən, insanların davranış və ünsiyyət tərzindən, açıq fikirli və gülərüz sifətlərdən, qadınların cəmiyyətdə, əsasən də Bakıda görünməsindən və hər cür din radikalizminə qarşı olan dünyəvi yönümlü idarəetmədən müşahidə etmək mümkündür.

Azərbaycan haqqında təsəvvürümü soruşduqda tibb sisteminizi də qeyd etməliyəm. 2020-ci və 2021-ci illərin keçidində mən və həyat yoldaşım Covid-19-a yoluxduq. Mən qripin yüngül gedişatını keçirdim, amma həyat yoldaşım ağciyərlərin iltihabından daha çox əziyyət çəkdi.

O, Yeni Modul  tipli Klinikaya  yerləşdirildi. Həkimlərinizin Covid xəstələrinə və bizə necə qayğı göstərməsinə heyran oldum. Özüm və həyat yoldaşım yoluxduqdan dərhal sonra hər gün üç dəfə telefonla həkimlərlə danışır, onlar bizim hərarətimizi, təzyiqimizi, qanımızı yoxlayır və müalicəmizə kömək edirdilər. Həyat yoldaşım xəstəxanada olarkən nəfəsini yaxşılaşdırmaq üçün xüsusi ağciyər masajları vasitəsi ilə yüksək səviyyəli anti-covid müalicəsi aldı və azərbaycanlı həkimlər onun həyatını xilas etdilər. Biz buna görə çox minnətdarıq. Bu cür təcrübə həm də ölkəniz haqqında təsəvvürün formalaşmasına müsbət töhfə verir.

- Gələn il Azərbaycan – Slovakiya əlaqələrinin 30 illiyi tamam olur. Bu münasibətlə hansı tədbirləri keçirməyi planlaşdırırsınız?

- Biz bu yubileyə xüsusi diqqətlə hazırlaşırıq. Gələn il biz ümumi Slovakiya-Azərbaycan poçt markasını buraxacağıq və onu müşayiət edən tədbir olaraq “Birinci Zərf Gününü” təqdim edəcəyik. Biz bu tədbirə üç il əvvəl hazırlaşmağa başladıq, çünki bizim nəqliyyat nazirliklərimiz ümumiyyətlə başqa ölkələrlə ümumi markaların buraxılması ilə bağlı uzunmüddətli plana malikdirlər. Eyni ümumi möhür hadisələrini etməkdə maraqlı olan bir çox tərəf var. Bütün proses 2-3 il çəkir və biz 2019-cu ilin noyabrında Bakıda Slovakiya səfirliyini açanda bu hadisə haqqında düşünməyə başladıq.

Biz Bakıda Slovakiya Teatrının Afişalarının sərgisini təşkil edəcəyik. Biz illərdir Slovakiyada yeni teatr əsərlərinin teatr qrafik plakatları ilə ictimaiyyət üçün reklamı ənənəsini inkişaf etdirmişik. Slovak qrafika rəssamları bu sahədə yarışır və gələn il sərgiləmək üçün Bakıya gətirdiyim ən yaxşı qrafik poster əsərləri seçilmiş əsərlər olacaq.

Xüsusi bir unikal qrafik sərgisi hazırlanacaq. Ötən əsrin 50-ci illərindən başlayaraq Slovakiyada iki ildən bir Bratislava İllüstrasiyalar Bienali (BIB) adı altında dünya qrafika sərgiləri keçirilir. Burada söhbət  uşaqlar üçün nağıl kitablarının illüstrasiyasından gedir. Gələn il Bakıda Slovakiya illüstratorlarının BIB-də mükafatlandırılmış qrafik illüstrasiyalarının sərgisini təşkil etmək fikrindəyəm.

Slovakiya səfirliyi olaraq Bakıda həmçinin müxtəlif yaş kateqoriyaları üçün Slovakiya kinematoqrafiyasını, əsasən animasiya filmlərini təbliğ edəcəyik. Bu uşaqlar və gənclər, həm də böyüklər üçün təşkil olunacaq. Biz bu tədbirləri Landmarkda təşkil etməyə hazırlaşırıq.

Bu fəaliyyətlərə əlavə olaraq, Slovakiyanın bir neçə təqdimatını, “Magic Slovakia” şəkillərində, Slovak yeməkləri və şərablarının dequstasiyasını keçirməyi və Bakının bəzi universitetlərində Slovakiya haqqında mühazirələr oxumağı planlaşdırırıq.

- Rusiyanın Ukraynaya hücumundan sonra Azərbaycanın Slovakiya və Avropa İttifaqının enerji təhlükəsizliyindəki artan rolu barədə fikirlərinizi eşitmək istərdik

- Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü və Aİ-nin şərq sərhədlərində qeyri-müəyyənliyin artması ilə bağlı Slovakiya və Aİ-na üzv ölkələr Aİ-na xam neft və qaz tədarükünün müxtəlif mənbələri və marşrutlarını axtarırlar. Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi təkcə Avropanın bütün təhlükəsizlik arxitekturasını deyil, həm də enerji təhlükəsizliyi mexanizmini dəyişdi.

Avropa İttifaqı Rusiyanın Aİ ölkələrinə enerji ixracından əldə etdiyi gəlirlər hesabına Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünü dəstəkləmək, nə də Rusiya enerjisindən asılı olmaq istəmir. Aİ enerji resursları və marşrutlarının şaxələndirilməsində maraqlıdır. Məhz buna görə də Aİ-na üzv ölkələrin əksəriyyəti tədricən Rusiyanın xam neft və qaz idxalından ayrılmaq qərarına gəlib və alternativlər axtarırlar – qaz istehlakını azaltmaq, bərpa olunan enerji mənbələrini inkişaf etdirmək, digər ölkələrdən qaz idxal etmək.

Avropa İttifaqı artıq Rusiyanın qaz idxalının payının ilin əvvəlində 40 faizdən bu gün təxminən 20 faizədək azaldılmasının öhdəsindən, əsasən, qazdan istifadə payı iki dəfə artaraq 19 faizdən 37 faizə yüksəlmiş daha çox Mayeləşdirilmiş Təbii Qaz almaqla gələ bilib. Biz həmçinin Norveç, Əlcəzair və Azərbaycandan daha çox boru kəməri qazı almaqda irəliləyiş əldə etmişik.

Azərbaycan bu məsələdə mühüm rol oynayır. Bu yaxınlarda, iyul ayında enerji sahəsində əməkdaşlığa diqqəti yönəldən Avropa İttifaqı-Azərbaycan enerji sahəsində strateji tərəfdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu imzalandı. Azərbaycandan Avropaya qaz tədarükü Rusiyadan idxal olunan qazın bütün həcmini (təxminən 155 mlrd. kubmetr) əvəz etməkdən uzaq olsa da, bu, həllinə mühüm töhfədir. Cənub Qaz Dəhlizi hazırda cəmi 16 mlrd. kubmetr kubmetrdir, lakin Avropaya daha çox qaz çatdırmaq üçün gücü ikiqat artırmağın yolları müzakirə olunur. Biz istərdik ki, regionumuzda Azərbaycan qazı daha çox olsun.

Slovakiya ilə Azərbaycan arasında qazdan başqa, yaşıl texnologiyalar sahəsində də enerji sahəsində əməkdaşlıq üçün başqa imkanlar var. Bunlar əsasən Azərbaycanın yaşıl enerjiyə keçid planına və mümkün hidrogen nəqlinə daxildir. Slovakiyanın geotermal enerjidən istifadə sahəsində təcrübəsi var və biz Qarabağ ərazisində öz potensialımızdan istifadə etmək imkanlarını görürük.

- Slovakiya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi sahədə əməkdaşlığın prioritetləri hansılardır?

- Slovakiya ilə Azərbaycan arasında nisbətən intensiv siyasi dialoq və yüksək səviyyəli əlaqələr mövcuddur. İkitərəfli münasibətlərimizdə bir sıra sahələrdə əməkdaşlığımızın daha da inkişafına mane olacaq hər hansı ciddi yük yoxdur.

COVID-19 pandemiyasından əvvəlki illər ölkələrimiz arasında uğurlu işgüzar əməkdaşlığın hekayələrini təsdiqlədi. İqtisadi potensialımızın miqyasını nümunə göstərmək və daha yaxşı başa düşmək üçün onlardan ən azı bəzilərini qeyd edəcəyəm.

Məsələn, yerli Azərbaycan sikkələrinin böyük əksəriyyəti “Manat” Slovakiyanın “Kremnica Mint” şirkəti tərəfindən təhvil verilib. Slovakiyanın “Doprastav” və “Betamont” şirkətləri Bakı – Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportu avtomobil yolunun tikintisində iştirak edib, siqnalizasiya cihazlarını çatdırıb, Slovakiyanın “iBross” şirkəti tərəfindən xam neft qazma platformalarında heliportlar üçün bir neçə Hava Hərəkətini İdarəetmə Qüllələri, Azərbaycan dəmir yolları üçün “Vodhospodárs” şirkəti tərəfindən 800-ə yaxın dəmir yolu konteyneri gətirilib. Azərbaycan lokomotivləri ŽOS Zvolen + ŽOS Trnava tərəfindən təmir edilmişdir.

Ötən il ANAMA “Slovak Way Industries” şirkəti ilə Qarabağda minatəmizləmə fəaliyyəti üçün minatəmizləmə avadanlıqları üzrə müqavilə imzalayıb. Bütün bu uğurlu hekayələr gələcək əməkdaşlığımızı gücləndirmək üçün yaxşı istinadlardır. Biz yuxarıda göstərilən biznes kanallarından istifadə etmək və gələcək müqavilələrə davam etmək üçün onların mövcud potensialından istifadə etmək istərdik.

Slovakiya Azərbaycanı iqtisadi imkanlar ölkəsi kimi qəbul edir və biznes potensialının araşdırılması bizim prioritetlərimizdəndir. Ümumiyyətlə, hazırda səylərimiz iqtisadi əməkdaşlığımızın daha dayanıqlı əsaslarının yaradılmasına və sistemli yanaşmanın qurulmasına yönəlib. Bu məqsədlərə nail olmaq üçün bir neçə sahəyə diqqətimizi artırırıq.

Birinci sahə Slovakiya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi fəaliyyətləri dəstəkləmək üçün qanunvericilik bazasının tamamlanmasıdır. Bu yaxınlara qədər biz əsas iqtisadi razılaşmalardan məhrum idik. İqtisadi əməkdaşlığa dair hökumətlərarası sazişlər, ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılması haqqında saziş və investisiyaların təşviqi və qorunması haqqında sazişləri nəzərdə tuturam. Bu sazişlər ötən ilin oktyabrında Slovakiyanın Xarici və Avropa İşləri Naziri İvan Korçokun Azərbaycana rəsmi səfəri zamanı imzalanıb. Bu il fevralın 16-da qüvvəyə minmiş iqtisadi əməkdaşlıq haqqında sazişi nazir İvan Korçok nazir Mikayıl Cabbarovla imzalayıb.

Razılaşma əsasında biz tezliklə hökumətlərarası komissiya yaradacağıq və onun ilk iclasını təşkil edəcəyik. Bu, ölkələrimizin ticarət və investisiya potensialının araşdırılması üçün mühüm addımdır, çünki bu, bizim dəstəkləməli və üzərində işləməli olduğumuz iqtisadi əməkdaşlığın əsas vektorlarını aydınlaşdırmağa kömək edəcəkdir. Digər iki saziş üzrə danışıqlar prosesi gedir. İnanırıq ki, ikiqat vergitutmadan yayınma sazişi bu ilin sonuna qədər, investisiyaların təşviqi və qorunması sazişi isə gələn il yekunlaşacaq.

İqtisadi əməkdaşlığı dəstəkləmək üçün digər mühüm sahə iş adamlarını Slovakiya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi imkanların əldə edilməsində daha maraqlı və fəal olmağa həvəsləndirməkdir. Biz ölkələrimizin işgüzar dairələrinin, əsasən də kiçik və orta sahibkarların bir araya gəlməsinə, birbaşa əlaqələrin qurulması üçün biznes missiyalarının təşkilinə kömək etməliyik.

Əks halda, imkanlar yalnız kağız üzərində qalır. Məhz buna görə də nazir İvan Korçok Bakıya son səfəri zamanı özü ilə 20-yə yaxın slovakiyalı sahibkarı gətirdi və biz “AZPROMO” ilə birlikdə çox uğurlu biznes forum təşkil etdik. Bu il mayın 18-20-də Bakıda keçirilən 27-ci Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisində daha bir Slovakiya biznes missiyası iştirak edib.

Biz hesab edirik ki, sahibkarlıq subyektlərinə sistemli dəstək vermək üçün yerlərdə zəhmət və xırda işlər görmək lazımdır. Bu ümumi maraqların yeni ticarət və investisiya sahələrinin müəyyən edilməsi və açılmasında əməkdaşlıq etmək üçün hər iki tərəfdən qarşılıqlı fəal yanaşma və gərgin iş tələb edir. Bu cəbhədə Slovakiya və Azərbaycan səylərimizi sinxronlaşdırmalıdır. Bu kontekstdə diplomatik nümayəndəliklər əvəzolunmaz rol oynayır. Slovakiya Bakıda səfirliyini 2019-cu ilin noyabrında açıb. Biz Azərbaycanın yaxın aylarda Bratislavada diplomatik nümayəndəliyini açacağını gözləyirik.

Əməkdaşlığımızın çox perspektivli sahəsi Qarabağda sosial-iqtisadi həyatın yenidən qurulmasına dair iqtisadi layihələrdə özünü göstərir. Slovakiya ilk xarici ölkə olub ki, ötən il mayın 27-də Bakıda Qarabağda ağıllı kənd salınması kompleks layihəsini təqdim edib. Slovakiya layihəsinin mürəkkəbliyinə, digərləri ilə yanaşı, Azərbaycan şirkətləri ilə əməkdaşlıq elementləri, layihənin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi, yaşıl enerji həlli, uzunmüddətli məşğulluğu təmin edən obyektlər, eləcə də Azərbaycanın ehtiyaclarına uyğun olaraq layihənin yüksək çevikliyi daxildir. . Bir çox ölkələr Qarabağın iqtisadi dirçəlişində iştirakda maraqlıdır. İnanırıq ki, layihəmiz uğurlu olmaq üçün güclü potensiala malikdir.

- Bildiyimiz qədəriylə peşəkar diplomatik karieranız var. Bəs siz öz karieranızı uğurlu hesab edirsinizmi? Mümkünsə bəzi maraqlı məqamları bizimlə bölüşməyinizi rica edərdik

- Mən Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunda Çin dili və Çin siyasəti ixtisası üzrə politologiyadan təhsil almışam. Universiteti Bitirdikdən sonra peşəkar karyeram daha çox Asiya ölkələri ilə əlaqəli olub. Mən Çexoslovakiya, daha sonra isə Slovakiya diplomatik nümayəndəliklərindən Çin, Cənubi Koreya, Şimali Koreya, Malayziya və İndoneziyaya həmçinin akkreditasiya ilə Sinqapur və Bruney Darussalam kimi bir sıra Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinə göndərildim.

Xarici siyasət katibi vəzifəsində işlədiyim Slovakiya parlamentində də xeyli iş təcrübəsi qazandım. Daha sonra iki Slovakiya prezidentinin xarici siyasət üzrə müşaviri vəzifəsinə də layiq görüldüm - Cənab Rudolf Şuster və Cənab İvan Qaşparoviç. Bütün bu iş mövqeləri mənə peşəkar karyeramı formalaşdırmağa kömək etdi.

Asiya ölkələri ilə təcrübə əldə etmək və onların siyasətini öyrənmək imkanım olduğu üçün çox xoşbəxtəm. Bu, mənə qlobal problemlər haqqında daha geniş anlayışı inkişaf etdirməyə imkan yaratdı və beynəlxalq münasibətləri daha yaxşı qavramağıma töhfə verdi. “Asiya” təcrübəm məni fəlsəfi nöqteyi-nəzərdən Qərblə Şərq arasındakı fərqləri, o cümlədən idarəetmədə, bazar iqtisadiyyatında, şəxsi həyatda, ailə münasibətlərində fərqli düşüncə coğrafiyasının təzahürlərini daha dərindən öyrənməyə vadar etdi. Mən bunu həm peşəkar, həm də şəxsi həyatıma töhfə verən ən əlavə dəyərlərdən biri hesab edirəm.

Akademik cəbhədə Asiya siyasəti ilə bağlı çoxlu məqalələr yazmaqla, beynəlxalq konfranslarda və bəzi universitetlərdə çıxışlar etməklə də diplomatik karieram ərzində fəal olmuşam. Son akademik töhfəm Şərq və Qərb: Müasir dövrdə qədim düşüncə paradiqmalarının təzahürü: Köhnə mental mənzərələrin irsi və onların DNT-si kitabıdır(2017).

Leyla Şah, Bizim.Media

QEYD: Material MEDİA Agentliyinin elan etdiyi müsabiqənin qaydalarının 8-ci Maliyyə yardımının göstərilməsi müddəasının 6.3.15. dini və milli tolerantlıq, millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi - bəndinə uyğun olaraq hazırlanıb.