Məlum olduğu kimi, ölkəmizdə bir neçə dildə təhsil almaq imkanı yaradılır. Bağça dönəmindən başlayaraq, ali təhsilə qədər hər kəs rus, ingilis və türk dillərində təhsil ala bilər.
Əksər valideynlər isə uşaqlarını kiçik yaşlarından xarici dildə olan qruplara, xüsusi bağçalara qoyulmasına can atan atırlar.
Mütəxəssislər isə bildirir ki, eyni cəmiyyətdə yaşayıb, fərqli dillərdə təhsil alan uşaqlar gələcəkdə bir-birilərini anlayıb, davamlı ünsiyyət qurmaqda çətinlik çəkə bilərlər.
Fərqli dillərdə təhsil alan uşaqlar gələcəkdə daha hansı problemlərlə üz-üzə qalırlar?
Sosioloq Üzeyir Şəfiyev Bizim.Media-ya açıqlamasında bildirib ki, 340 məktəbdə təhsil rus dilində aparılır ki, bu da bütövlükdə götürdükdə ümumi məktəblərin 7 faizindən çoxunu təşkil edir:
“Bu məsələ cəmiyyətimiz üçün aktual bir məsələdir və tez-tez müzakirə olunur. Müxtəlif dillərdə təhsil alan şagirdlərin, eləcə də uşaq və yeniyetmələrin, hətta böyüklərin ünsiyyət və anlaşmalarında, birgə fəaliyyətlərində bəzən uyğunsuzluqlar, anlaşmazlıqlar olur. Təxminən məktəblərdə 90 min şagird rus dilində təhsil alır. Yəni burda təhsil ancaq rus dilində aparılır. Təbii ki, uşaqların düşüncələri də təhsil aldığı dildə inkişaf etmiş olur.
Bundan başqa, müxtəlif ali məktəblərdə rus və ingilis bölmələrində təhsil almaq istəyən tələbələr ilbəil artır. Sosioloji müşahidə apardıqda görürük ki, fərqli bölmələrdə təhsil alan uşaq və yeniyetmələr bir-birini anlamaqda çətinlik çəkirlər.
Məsələn adi oyun oynayarkən ana dilli usaqlar rusdillilərlə birgə oynamaqda çətinlik çəkdiyindən qaçmağa çalışır. Yaxud rusdillilər ayrıca, anadilli uşaqlar isə bir ayrı qruplaşır”.
Sosioloq qeyd edir ki, uşaqlar daha çox hansı dildə təhsil alırsa, həmin ölkələr haqqqında məlumat öyrənir və öyrəndikləri bilgilərlə həmin xalqın bir növ təəssübkeşinə çevrilirlər:
“Bəzən dərs vəsaitlərində bu özünü göstərir. Məsələn rusdilli uşaq Azərbaycan mədəniyyətini, ədəbiyyat adamlarını, ictimai xadimlərini, incəsənət nümayəndələrini və tarixi şəxsiyyətləri tanımır. Çünki təhsil aldıqları dildə olan xarici şəxsiyyətlər onlara tədris olunur. Uşaq hansı dildə təhsil alırsa alsın, həmin bölmələrdə pedaqoqlar təhsil mütəxəssələri çalışmalıdır.
Azərbaycan kontenti, tarixi, milli dəyərlərimiz daha çox aşılansın. Onlar fərqli dillərdə danışsa da onları birləşdirən mənəvi bağlar olmalıdır. Bu da keçirilən dərslərin kontingenti ilə bağlı ola bilər. Məhz onların bu fürsətdən istifadə etməsinə yol verməmək üçün, çalışmaq lazımdır ki, tədris fərqli dildə olsa da Azərbaycan dəyərləri hər zaman ön planda olsun. Yalnız bu halda biz dildən ünsiyyət vasitəsi kimi istifadə edə bilərik”.
Üzeyir Şəfiyev onu da vurğulayıb ki, vahid kontent kimi bütün bölmələr üzrə vahid metodiki yanaşma olaraq eyni kontent, eyni mətn tədrisini fikirləşmək lazımdır. Məhz bu yolla fərqli bölmələr üzrə təhsil alanlar gələcəkdə də bir-birilə ünsiyyətdən qaçmaz, fərqli ölkələrin psixologiyası ilə böyüməzlər.
Təhsil eksperti Elçin Əfəndi isə bildirib ki, bizdə rus bölməsində təhsil almaq dəb xarakteri alıb:
“Əgər məqsəd övladın dil biliklərinin inkişaf etdirilməsidirsə, onlar müxtəlif yaş qruplarında müvafiq dil biliklərinə sahib ola bilər. Müvafiq olaraq valideynlər üstünlüyü rus bölməsinə verir. Amma bu da yanlış istiqamətdir. Yəni müəyyən dilləri öyrənə bilər. “Mənim övladım rus bölməsində təhsil alır” deyərək, valideynlər öz aralarında bir növ bəhsə girirlər.
Bununla paralel olaraq ölkəmizdə bəzi məktəblərdə ingilis bölməsi də açılıb. Üstünlüyü ingilis bölməsinə vermək daha məntiqlidir. Çünki beynəlxalq dildir, ona görə bu üstünlük uşaqların gələcək perspektivlərinə daha yaxşı təsir edə bilər”.
Ekspertin sözlərinə görə, uşaqlar xarici dildə təhsil alarkən müəllimlər və valideynlər diqqətli olmalıdırlar ki, uşaqlar başqa istiqamətə yönəlməsinlər:
“Uşaqların gələcəkdə dünyagörüşünə təsir etməsində də bu faktor böyük rol oynayır. Yəni rusun dilini, ədəbiyyatını və rus mütəfəkkirlərini öyrənirlər. Təbii ki, bu onların rus dünyagörüşü haqqında müəyyən qədər bilik və təsəvvürlərinin olmasına gətirib çıxarır. Müəllimlər də diqqətli olmalıdırlar ki, şagirdlər milli vətənpərvərlik ruhunda böyüsünlər”.
Röyanə Oğuz, Bizim.Media
