BİZİM TƏQVİM: 2 iyulda baş vermiş tarixi hadisələr

2 iyul 1918-ci ildə Xalq Cümhuriyyəti Nazirlər Şurasının sədri və daxili işlər naziri Fətəli xan Xoyski ölkədə ilk polis bölümünün yaradılması barədə əmr imzalayıb. Bununla Azərbaycan polis orqanlarının əsası qoyulub. Prezident Heydər Əliyevin 1998-ci il 24 may tarixli fərmanı ilə iyulun 2-si Azərbaycanda “Polis günü” kimi qeyd olunur.

Bəs, iyulun 2-də dünyada daha hansı hadisələr baş verib?

1. 1570-ci il iyulun 2-də Osmanlı donanması Venesiyanın hakimiyyəti altında olan Kipri ələ keçirmək üçün adaya hərbi qüvvə göndərdi. 13 ay davam edən döyüşdən sonra Kipr 1 avqust 1571-ci ildə alındı və 300 il boyu Osmanlı imperiyasının tərkibində qaldı.

2. 1924-ci ilin bu günündə Parisdə Beynəlxalq İdman Mətbuatı Assosiasiyası (AIPS) yaradılıb. 

3. 1976-cı il 2 iyulda Şimali Vyetnam Sayqon rejimi üzərində tam hakimiyyət qazandı, ölkənin şimalı ilə cənubunu birləşdirdi, paytaxtı Hanoya köçürdü.

4. 1990-cı il iyulun 2-də Səudiyyə Ərəbistanının Mina ziyarətgahında şeytan daşlamağa gedən hacı namizədlər tuneldə sıxışdı. Çıxan izdihamda 609-u Türkiyə vətəndaşı olmaqla 1426 nəfər həyatını itirdi.

2 iyulda həm də bu tarixi şəxsiyyətlər xatırlanır:

1. Dünyada uzaqgörmələrilə ilə məşhur olan və adı əsrləri adlayan münnəcim və loğman, Nostradamus təxəllüsü ilə tanınan Mişel de Notrdam 1566-cı ilin bu günü 63 yaşında həyatdan köçüb. (1503-1566)

2. İntibah dövrü incəsənətində yeni meyllərin banisi, dünya musiqi mədəniyyətinə opera sahəsində həyata keçirdiyi islahatlarla daxil olan Avstriya bəstəkarı Kristof Qlyuk 1714-cü il 2 iyulda anadan olub (1714-1787).

3. "Bərabərlik, azadlıq, qardaşlıq" şüarıyla 1789-cu il Fransa İnqilabına ilham mənbəyi olmuş məşhur filosof və yazıçı Jan Jak Russo (Jean-Jacques Rousseau) 1778-ci ilin bu günü 66 yaşında dünyadan köçüb (1712-1778).

4. İngilis fiziki Henri Breqq 1862-ci ilin 2 iyulunda anadan olub. London Kral Cəmiyyətinin prezidenti (1934-1940) olmuş alim kimyəvi elementlərin xarakterik şüalanmasının spektral tərkibini və kristalların quruluşunu tədqiq edib. Bu sahədə uğurlarına görə 1915-ci ildə oğlu Lourens Breqlə birlikdə Nobel mükafatına layiq görülüb (1862-1942).

5. Tanınmış heykəltaraş Pinxos Sabsay 1893-cü il iyulun 2-də dünyaya gəlib. Odessa Rəssamlıq Məktəbi və Sankt-Peterburq Rəssamlıq Akademiyasında təhsil almış P.Sabsay 1940-cı ildə Azərbaycan Rəssamlıq Məktəbində heykəltaraşlıq şöbəsinin yaradılmasının təşəbbüsçüsü və rəhbəri olub. Mirzə Fətəli Axundzadənin Bakıdakı abidəsi Pinxos Sabsayın ilk monumental əsəridir. (1893-1980)

6. 2 iyul məşhur Amerika yazıçısı, Nobel mükafatı laureatı Ernest Heminqueyin xatirə günüdür. 1936-1939-cu illərdə İspaniyada azadlıq mübarizəsində iştirak etmiş yazıçı “Əlvida, silah”, “Kilimancaronun qarları” romanları, “Qadınsız kişilər”, “Bizim zəmanəmizdə” hekayələr kitablarında ictimai-siyasi və mənəvi-əxlaqi problemləri, müharibənin insanlara vurduğu amansız yaraların təsirinə geniş yer verib. O, “Qoca və dəniz” povestinə görə Nobel mükafatına layiq görülüb. Ernest Heminquey 1961-ci ilin bu günü ömrünü 62 yaşında intiharla başa vurub (1899-1961).

7. 2 iyul 1892-ci ildə yazıçı, pedaqoq, ictimai xadim Tağı Şahbazi Simurq dünyaya göz açıb(1892-1937). O, Bakı Dövlət Universitetinin ilk azərbaycanlı rektoru (1926-1929-cu illər) olub. Bədii yaradıcılığa gənc yaşlarından başlayan ədib “Ağanın kənizi”, “Azadlıq üçün cinayət”, “Aldanmış ümid” və başqa kitabların müəllifidir. O, 1937-ci il repressiyasının qurbanlarındandır.

8. 2 iyul 1953-cü ildə Əməkdar artist Tofiq Qаrаyev (1953 – 26.10.2013) Ağdamda doğulub. Ağdam Dövlət Dram Teatrının aktyoru olub.

9. 2 iyul 1953-cü ildə Əməkdar artist, müğənni Məhəbbət Kazımov (1953 – 27.1.2014) Laçın rayonunun Çorman kəndində doğulub. “Dan ulduzu” ansamblının solisti olub. 

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media